Cuba dag 12 & 13 | Havana, de stad van edelman en bedelman.

De 2 laatste dagen van onze Cubareis gluren door de busramen naar binnen. We zijn op weg van Santa Clara naar Havana, terug naar het noorden van het eiland, terug naar waar ons Caribisch avontuur begon. Over de A1 of de Autopista Nacional, via een tussenstop in Australia, doorkruisen we de provincies Cienfuegos en Matanzas, een rit van een paar uur door een vlak landschap, slechts onderbroken door koffie- en suikerrietvelden, een palmboom en bloemige struiken, langs een roestige camion met oplegger die een brommer vervoert, langs lage stenen muurtjes en vervallen schuurtjes, langs een os en een ploegende boer, onder een hoge ijle lucht waarin zwevende kalkoengieren een middagmaal trachten te spotten. Richting Havana wakkert de wind aan en de donkere wolken beloven een stormachtig einde van onze reis.

✔Finca Fiesta Campesina

Neem op de A1 de afrit naar het dorpje Australia (van de suikerfabriek Central Australia - zie mijn blog Cuba dag 5). Ongeveer 500 m verder op die weg kan je Finca Fiesta Campesina niet missen. Een openluchtmuseum? Een Cubaanse versie van een kinderboerderij? Een ingecalculeerde stop voor georganiseerde toeristische rondreizen … of gewoon een leuke plek waar je wat fauna en flora uit de streek van Matanzas kan bewonderen?

Oké, het souvenirstalletje, de koffiebar, het restaurant en de rum met vers geperst suikerrietsap zijn natuurlijk ook van de partij. Maar de botanische tuin is mooi aangelegd en in de warme zon is het heerlijk genieten van de felle kleuren van rode gember, geel bloemriet en paarse bananenbloemen.

De mini-zoo laat je kennis maken met een paar merkwaardige diersoorten: de manjuarí, een soort van prehistorische snoek die in zoetwater leeft en de jutía die wel wat weg heeft van onze muskusrat. Pauwen, papegaaien kalkoenen en cavia’s, achter gaas in kooien of lekker scharrelend door het gras maar ook een zielige os aan een touw en een ongelukkige ruitkrokodil met dichtgeplakte bek – 'de rechten en het welzijn van de dieren' is hier nog een dingetje.     

Zoek je echter een gezellige locatie voor een koffie- of andere pauzestop, dan kan dat prima in deze ‘finca’, in de schaduw en het groen … en de inkom is gratis!

✔El Malecón

Dit moet je een keer doen in Havana, een wandeling over de Malecón. Veel meer dan een golfbreker is het niet en nochtans is El Malecón in de loop der jaren uitgegroeid tot een echte toeristische bezienswaardigheid. Om de stad, die langs alle kanten uitbreidde, te beschermen tegen overstromingen en watersnood begon men in 1901 met de bouw van een 7 km lange zeedijk.

In een kronkellijn loopt de brede boulevard van het historische Havana Vieja tot de moderne Vedado wijk, als een stenen kroniek van de stadsgeschiedenis.

Aan de ene kant de golven van de Baai van Havana, de vissersbootjes en de vissers, aan de andere kant verbleekte en vervallen gevels, monumenten en sculpturen en hedendaagse hoogbouw. Een uitdagende plek voor de jeugd als, bij stormweer, het zeewater metershoog over de muurtjes slaat. Een religieuze plek voor de santería volgelingen die Yemayá, de godin van de zee vereren. Een gezellige uitwaai- en ontmoetingsplek voor de Habaneros en een fotogenieke hotspot voor de toeristen.      

✔El Capitolio

Groot, groter, grootst maar voor El Capitolio had er gerust nog een 4e ‘trap van vergelijking’ mogen bestaan. Het monumentale gebouw waar de Asamblea Nacional del Poder Popular zetelt, is onvoorstelbaar imposant. De Cubaanse Volksmacht zit 55 trappen hoog en droog boven zijn onderdanen in een gemixte kopie van het neoclassicistische Pantheon in Parijs en het Amerikaanse Capitool (zie ook mijn blog Cuba dag 2).

** Om je met wat nutteloze weetjes te overstelpen:

Voor de bouw van El Capitolio werden 5 miljoen bakstenen, bijna 1.100.000 m hout, 150.000 zakken cement, 38.000 m³ zand, 3.500 ton staal, 2.000 ton betonijzer en 40.000 m³ steenslag gebruikt. Ik zei het al: groter en grootst! Dan rijst natuurlijk de vraag hoe een eiland als Cuba zo’n bouwwerk heeft kunnen neerpoten? Het antwoord is simpel: suiker! De prijs ervan was na WO I verdrievoudigd!

** Bouw van El Capitolio:

De werken voor het Cubaanse Capitool gingen van start in 1926 en duurden 3 jaar met een ploeg van 5.000 (sommigen spreken van of 8.000?) arbeiders, geholpen door miljoenen Noord-Amerikaanse dollars. In mei 1929 werd het enorme gebouw, statig als een vorst op zijn troon, ingehuldigd. Tot de revolutie van 1959 was de zetel van de Cubaanse regering er gevestigd. Nadien werden het Ministerie van Wetenschap, Technologie en Milieu en de Cubaanse Academie van Wetenschappen ondergebracht in El Capitolio. Pas in 2015 zou de Cubaanse Nationale Assemblee van de Volksmacht er opnieuw zetelen.   

In 2019, bij het 500-jarige bestaan van Havana en na een complete restauratie, ging het Capitolio weer open voor het publiek maar bezoeken kan enkel met gids op vaste tijdstippen en de giga toegangstrap mag je pas op bij aanvang van de rondleiding.

** Rondleiding:

Bereid je voor op een tour langs kolossale beelden, immense zalen en ongekende luxe als in kristal en marmer en goud. Dat begint al bij de ingang waar links en rechts 2 bronzen beelden staan, meer dan levensgroot, die 'El Trabajo' (de arbeid) en 'La Virtud Tutelar' (de deugdzaamheid) voorstellen. De hoofdingang wordt afgesloten met 3 bronzen deuren, versierd met afbeeldingen uit de revolutionaire geschiedenis van Cuba.  

↦ De eerste zaal die je binnenkomt is de ‘Salón de los Pasos Perdidos’, een eindeloos lange zaal met een uitzonderlijke akoestiek, vandaar de naam ‘zaal van de verloren voetstappen’. Alle aandacht gaat meteen naar het bronzen beeld ‘La Estatua de la República’, (geïnspireerd op de Griekse godin Pallas Athena). Slechts 2 standbeelden in de wereld zijn groter dan deze jongedame die 30 ton weegt en bijna 15 m hoog is. Blinkende marmeren vloeren, een fabelachtig plafond en zware staande lampen, het draagt allemaal bij tot de weelderige uitstraling. De stervormige decoratie die zich onder de 92 m hoge koepel bevindt, bevat een kopie van een 25-karaats diamant. De originele diamant, ooit eigendom van Tsaar Nicholas II van Rusland, werd gestolen in 1946 maar keerde op mysterieuze wijze terug. Het kostbare kleinood ligt nu veilig achter slot en grendel in de Banco Central de Cuba. Of het er ook echt ligt, is twijfelachtig want niemand heeft dat juweel sindsdien nog gezien! Het punt waar de replica diamant ligt is ‘kilometer nul’, het meetpunt voor alle afstanden vanaf Havana tot de rest van Cuba.

↦ De tour gaat verder, de afstanden zijn lang en ogen en oren én de camera gaan in overdrive, zoveel te zien, zoveel te horen, zoveel info die over je uitgegoten wordt. In de Cámara de Representantes en de Salón Baraguá ademen de originele rode zitjes nog de sfeer van nachtenlange moeilijke vergaderingen.

↦ Een andere magnifieke zaal die je langskomt is Salón Martí met overdadig gedecoreerde muren, meubels in Italiaanse renaissancestijl en een massieve marmeren tafel.

↦ Salón Bolívar zou zo in een Frans paleis kunnen met zijn schitterende spiegels, lusters en meubilair. De vroegere vergaderzaal Salón Baire met prachtig bewerkte plafonds, de Nationale Bibliotheek van Wetenschap en Techniek met zijn imponerend interieur van donker hout waardoor je opeens gaat fluisteren, de strak aangelegde tuinen, de symbolen van de Cubaanse natie (de vlag, het schild en het volkslied) …

El Capitolio is een architecturale meesterwerk dat terecht in 2010 geklasseerd werd als Nationaal Monument.

Ook al hou je niet van musea en monumenten, dit is er eentje om op je lijstje te zetten. 

Adres: Parque Central / Paseo del Prado

Kaartverkoop: Librería Rubén Martínez Villena – 551, Paseo del Prado – rondleiding met (Engelstalige) gids verplicht

✔Paseo del Prado

Een brede flaneerboulevard die je, in opgepoetste en gerestaureerde toestand, in Parijs zou verwachten en toch vind je de Paseo del Prado (ook wel Paseo de Martí genoemd) in Havana. Van El Capitolio tot aan de Malecón loopt deze, naar Europese stijl aangelegde, laan waarvan het eerste ontwerp dateert uit de 18e eeuw. In de eeuwen daarna kreeg de boulevard tot tweemaal toe een eigentijdser aanzien met kleurrijke marmeren siertegels, hoge bomen, marmeren bankjes, smeedijzeren straatlantaarns en indrukwekkende bronzen leeuwen.

Geen orkestjes en ook geen aristocratische koetsjes meer tegenwoordig op de Paseo del Prado. Vandaag zie je enkel nog straatverkopers en fietstaxi’s, wachtende en slapende mensen en foto’s nemende toeristen die zich vergapen aan wat links en rechts nog overblijft van de ooit rijkelijk versierde huizen met Arabische bogen en decoraties.

De vergane glorie van een hoofdstad in de schaduw van het machtige Capitolio of hoe Havana vooral een stad van contrasten is, van de edelman in de rijkdom van het suikerverleden en van de bedelman in de achterafstraatjes waar je over kapotte stoepen vol vuil en afval stapt.

✔Tips

Logeren: Hotel Armadores de Santander (adres: Calle Luz 4 | Esquina a San Pedro)

Koffiestop: Hotel Inglaterra - Café El Louvre (adres: Parque Central)

Lunch: Cubanena (adres: 112, Calle Teniente Rey)

Diner: Paladar Casa Victor (adres: Callejon del Chorro, Plaza de la Catedral)

✔Achteraf gedachte

In de Caribische Zee ligt een levendig en authentiek eiland, Cuba, en ik kan niet ophouden met er over te vertellen.

Natuurlijk is Cuba een net iets andere reisbestemming met een socialistisch regime, amper internet, weinig winkels en vaak lege schappen, brandstoftekorten en elektriciteitspannes, grote contrasten tussen hele rijen vervallen gebouwen en gerestaureerde monumenten, heel veel overheidsregels en slechts 10 % eigen initiatief.

Maar er is ook dat andere Cuba: het kleurrijke Cuba van de koloniale steden en gebouwen - het historische Cuba van de suikerrietplantages en de revolutie - het vrolijke Cuba van de salsamuziek, de oldtimers en de rum en de sigaren - het groene Cuba van Las Terrazas en de Viñales vallei – het Cuba van de casas particulares en de paladares - het Cuba van de zonnige zandstranden en het Cuba van de UNESCO werelderfgoedlijst.

Zoveel onvergetelijke hoogtepunten, zoveel verborgen parels, nog veel te ontdekken … ik moet zeker nog een keer terug naar dat boeiende land!