Rugzak gepakt, camera in de aanslag, blauwe lucht en warme zon om 9 uur ’s ochtends … helemaal klaar om dag 2 te beleven in een hoofdstad waarvan we nog niet de helft hebben gezien en die groter en uitgestrekter is dan eerst gedacht. Op de planning: Havana en Havana en jawel, meer Havana. We gaan de ‘échte’ toerist uithangen en hebben een stadstour geboekt met een heel apart vervoermiddel dat op ons wacht om de hoek van het hotel.
Ochtend: Havana vanaf de achterbank van een roze oldtimer
In een rij langs de stoep staan ze te blinken en mooi te wezen: de oldtimers van Havana! Monumenten op zich en evenzeer Cuba als rum en salsa en sigaren. Niet weg te denken uit het straatbeeld en nee, die oude karren dienen niet enkel om de toeristen rond te rijden. Bij gebrek aan beters (*) zijn die klassiekers voor de meeste Cubanen een gewone dagdagelijkse auto. Die krasse oudjes worden dan ook gekoesterd als goudstaafjes, al hebben sommigen af en toe een duwtje nodig en mag je niet op een roestplekje meer of minder kijken.
Barbieroze, felblauw, zachtpaars … de keuze is rap gemaakt en al stond een ritje met een oldtimer in Havana niet meteen op mijn to-dolijst, zo’n Chevrolet Bel Air uit de vijftiger jaren is onweerstaanbaar. Heel even zie ik mijn jonge 20-jarige zelf terug in een paarse Dodge Dart met oranje pluchen zetels ...
Een laatste gidsenpraatje met tips en info, klikkende camera’s, grapjes en gelach, zonnebril op, instappen en vertrekken. Het zitje op de achterbank is als wegzakken in een zoeterige roze met witte cupcake, versierd met zilveren spikkels. Een mens wordt er instant vrolijk van en we zitten met z’n allen breed te glimlachen, zeg gerust van oor tot oor.
En dan kijk ik toevallig naar de overkant van de straat: het contrast tussen de glimmende classic cars (die in Belgie veel geld waard zijn), de apotheek met lege schappen en de bouwvallige huizen kan niet groter zijn. Het went nog niet, die combinatie van schoonheid en verval in de stad.
Vandaag rijden we niet naar links, richting La Habana Vieja, maar naar rechts, richting de wijk Vedado, in het leuke gezelschap van onze Cubaanse chauffeur. En wat een meevaller voor die beste mens. Het beetje Engels dat hij zichzelf geleerd heeft, kan eindelijk getest worden op 4 Belgische toeristen. Dat ‘beetje Engels’ is volgens onze bescheiden mening een deftige woordenschat en een hartelijke heen-en-weerbabbel ontspint zich boven het geluid van de lawaaiige motor.
Het is genieten vanop de achterbank van onze Chevy met de zon op ons gezicht en de zeewind door onze haren. Dat zijden cabriosjaaltje zijn we jammer genoeg vergeten!
* STOP 1: PLAZA DE LA REVOLUCIÓN
Onze eerste stop is een uitgestrekte lege asfaltvlakte, omringd door brede avenida’s. De Plaza de la Revolución is met stip het grootste (72.000 m²) plein van Cuba en vooral het plein met de meeste politieke betekenis omdat het een eerbetoon is aan de helden van de Cubaanse strijd voor vrijheid en onafhankelijkheid.
Sinds 1952, het jaar waarin het plein werd aangelegd door Batista, is er weinig veranderd. Dezelfde saaie grijze regeringsgebouwen die, in de loop van hun bestaan, miljoenen mensen zagen samenkomen, om de revolutie te herdenken, om te demonstreren, om feest te vieren of om te luisteren naar de legendarische toespraken van Fidel Castro. Dezelfde Memorial José Martí, het immense 109 m hoge monument in de vorm van een 5-puntige ster voor Cuba’s beroemdste dichter en schrijver en journalist en politicus en revolutionair (zie mijn blog ‘Cuba voor dummies’).
Voor de toren, in strakke grijze marmer, staat het 18 m hoge standbeeld van José Martí, uitgebeeld als een zittende ‘denker’ in wit marmer. Het voetstuk van de toren omvat een tentoonstellingszaal, een zaal voor lezingen en concerten en een zaal gewijd aan het leven van José Martí.
Bewonder op de gevel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken de indrukwekkende sculptuur in staaldraad van Che Guevara met de tekst ‘Hasta La Victoria Siempre’ of vertaald 'Altijd Tot De Overwinning’.
Eenzelfde sculptuur van die andere revolutionaire held zie je op de voorkant van het Ministerie van Informatica en Communicatie: het portret van Camilo Cienfuegos en de woorden ‘Vas bien, Fidel’ of ‘Je doet het goed, Fidel’. Camilo Cienfuegos was samen met Che Guevara en Fidel Castro één van de hoofdfiguren tijdens de Cubaanse Revolutie.
Mooi om zien dat het plein van de helden en van de revolutie op een doordeweekse dinsdag een vrolijk tintje krijgt door alle oldtimers met toeristen die hier stoppen tijdens één van de vele Havanatours.
Na de niet-te-missen fotoshoots (iedereen wil wel eens aan het stuur van zo’n stoere bak zitten) gaat de rit verder, voorbij El Cementerio de Cristóbal Colón, de begraafplaats van Havana. Geen stop voorzien, dan maar foto’s nemen vanuit een rijdende auto. Dat lukt niet bijster goed en het resultaat is een halfslachtig beeld van een rijkelijk versierde hoofdingang en grafstenen achter zwarte hekken.
Wel een gemiste kans; dit blijkt één van de grootste kerkhoven ter wereld te zijn met een oppervlakte van 56 hectare en 800.000 graven.
Van de begraafplaats rijden we de chique wijk Miramar in waar ooit de suikerooms en -tantes hun dure (nu vervallen) optrekje hadden, waar tegenwoordig de rijke burgers van Havana wonen in grote huizen met grote tuinen, waar ministeries en ambassades aan boomrijke lanen staan, waar de straten nummers hebben in plaats van namen. Een van de zovele gezichten van een stad die blijft verrassen!
De volgende stop brengt ons, over een bochtige weg tussen tropische begroeiing, in een totaal ander Havana.
* STOP 2: PARQUE ALMENDARES
Onder de brug aan Calle 23 en op een boogscheut van het centrum ligt het Parque Almendares. Over een lengte van 7 km aan de oevers van de Rio Almendares vind je een groene oase van rust en stilte. Niet keurig aangelegd, een beetje wild, een beetje wanorde, een beetje chaos, zoals het land en de stad.
De warme middaglucht en de felle zonnestralen worden gefilterd door het bladerdek van de hoge bomen. Glinsteringen in het water van de rivier die zachtjes over keien en boomstronken kabbelt. Een antieke bruggetje speelt perfect zijn rol als fotomodel. Schaduwrijke wandelpaadjes, vreemd gevormde stammen van eeuwenoude ficussen en een kalkoengier die vanuit de hoogte argwanend kijkt naar druk fotograferende mensen onder zijn boomtak. Een zalige plek voor een ontspannen wandelmomentje.
Laten we ons toch nog verleiden door de babbelgrage cartoontekenaar die in een paar lijnen een grappig portret tekent voor wie een paar euro fooi overheeft. Als hij het 'Cartoonfestival van Knokke-Heist' wint, komt hij naar België en neemt zijn fiets mee want Cuba, dat is geen fietsland.
Tip voor de liefhebbers: aan de parking is een cocktailkraampje dat de beste voormiddag-mojito’s klaarmaakt.
Weetje: het park werd getekend door dezelfde ontwerper die ook de plannen ontwierp voor de tuinen aan de voet van de Eiffeltoren in Parijs.
Een extra rondje langs de Belgische ambassade en een verkeerde afslag verder vinden we de laatste stop van onze rondrit.
* STOP 3: PARQUE JOHN LENNON
John Lennon, of eigenlijk zijn standbeeld, op een bankje in een groen park in een rustige wijk van Havana met aan zijn voeten, op een marmeren tegel, de Spaanse vertaling van de tekst 'You may say I'm a dreamer, but I'm not the only one’ uit het lied ‘Imagine’.
Mijn wenkbrauwen schieten gelijk in een fronsstand want was de muziek van de ‘Famous Four’ niet jarenlang verboden in Cuba? Helemaal bizar wordt het als je weet dat Fidel Castro het beeld zelf inhuldigde in 2000, naar aanleiding van de 20e verjaardag van de moord op John Lennon.
De complexiteit van Cuba …
Op de terugweg is het imposante Hotel Nacional interessant genoeg om er een paragraafje aan te wijden. Een bezienswaardigheid aan de Malecón, gebouwd op een heuvel met zicht op zee steekt dit art-decogebouw uit 1930 trots zijn torentjes de lucht in. Geklasseerd als Nationaal Monument is het hotel een begrip geworden omwille van de honderden beroemde en beruchte gasten die er in de loop der jaren logeerden. Denk aan Fred Astaire, Winston Churchill, Frank Sinatra, Walt Disney, Steven Spielberg, Fidel Castro, Che Guevara en een aantal Italiaanse en Amerikaanse maffiabazen die liever anoniem willen blijven.
Weetje: sinds 1979 dient Hotel Nacional als locatie voor het prestigieuze 'International Latin American Film Festival'.
Tegenover Hotel Nacional zorgt de Cuba Waterfall Sign voor de allerbeste Instagramfoto en dat weet onze chauffeur. Onderschat nooit de kennis van een local! In een extra traag tempo glijden we voorbij tot iedereen zijn picture perfect plaatje heeft.
Het einde van onze oldtimertour … te snel gedaan … dag Chevy, dag goedgehumeurde chauffeur … jullie hebben ons een topuitstap bezorgd en een voormiddag om nog vaak aan terug te denken. De plezierige herinneringen krijgen gegarandeerd een plaatsje in het doosje ‘best memories’.
Tip: doen zo’n oldtimerrondrit! Ook al lijkt het je pure kitsch, het is ook pure lol en een onvergetelijke ervaring en een originele manier om de verderweg wijken van Havana te verkennen!
Middag: Havana vanaf de stoep
Ons programma begint met een lekkere cappuccino in de hotelbar en daarna een namiddagwandeling in een stad die al meer vertrouwd aanvoelt dan op de eerste dag. Startpunt is de Avenida del Puerto met zicht op de haven en de ferryterminal. Eindpunt? Geen idee, het wordt een dwalen en zwerven door de autoloze straten van Havana Vieja en Havana Centro. Doelloos voor de ene, met een doel voor de andere als in ‘op zoek naar’ een boeken- of krantenwinkel en naar de ‘Real Fábrica de Tabacos Partagás’. Kriskras op weg naar nergens rijgen we een ketting van onverwachte pareltjes die zelfs voor onze Cubagids een verborgen mysterie zijn.
≠ Antiguo Almacen de Tabaco y la Madera. Dit oude havenpakhuis, vroeger gebruikt voor de opslag van tabak en hout, werd omgetoverd tot een artisanale bierbrouwerij met brasserie en restaurant. De grappige sculptuur in de voortuin mag mee op de foto. (adres: Avenida del Puerto)
≠ Mercado Artesanal Almacenes San José. De grootste ambachtelijke markt voor souvenirs, handwerk, schilderijen, houtsnijkunst … is gesloten. (adres: Avenida del Puerto)
≠ Iglesia de San Francisco de Paula. De kerk was in de 17e eeuw onderdeel van het belangrijkste ziekenhuis in Havana. Nu is het een tentoonstellingszaal voor lokale kunstenaars en worden er renaissance- en barokconcerten georganiseerd (vandaar de mooi en oude klavecimbel). Geklasseerd als Nationaal Monument omwille van de schitterende glasramen en omwille van het authentieke orgel, het enig in Cuba dat na 3 eeuwen nog steeds in dezelfde kerk staat en waarvan de originele pijpen nog steeds fantastische klanken laten horen. Klein detail: altijd en overal zijn er bereidwillige gidsen aanwezig die de nodige uitleg geven over het moois dat je ziet. (adres: 110, Calle Leonor Pérez)
≠ Iglesia y Convento Nuestra Señora de la Merced. Een meesterwerk van een Mariakerk, toevallig ontdekt, in een buurt die wel wat opknap- en schilderwerk kan gebruiken. Nieuwsgierig als we zijn, gewoon binnengelopen (kerken, altijd verleidelijk) en daar wacht ons een wauw-effect. Al lijkt het interieur slechts gedeeltelijk gerestaureerd, de handgeschilderde muren, zuilen en gewelven zijn adembenemend! De sierlijk vergulde decoratie, zachte kleuren en hemelse taferelen doen denken aan Italiaanse fresco’s.
Het kleine Mariabeeld, in stralend wit gekleed vlakbij de ingang, kan op heel wat verering, kaarsen en bloemen rekenen.
Blijkbaar heeft deze katholieke kerk ook een bijzondere betekenis voor de santería-gelovigen (**). Zij vereren Nuestra Señora de la Merced of Onze-Lieve-Vrouw van de Genade onder de naam Obbatalá. De dames in witte kleding binnen en buiten de kerk zijn santería-priesteressen. (adres: 806, Calle Cuba)
≠ Colegio Santa Clara. In een behoorlijk vervallen deel van Havana Vieja staat het oudste klooster van de stad. Compleet ingepakt en verstopt achter grote hekken wordt het enorme 17e-eeuwse pand gerenoveerd met de hulp van UNESCO en het WMF (World Monuments Fund). Bedoeling is om er het ‘Opleidingsinstituut voor de Kunst- en Restauratieberoepen van Cuba en het Caribisch Gebied’ in onder te brengen. (adres: 610, Calle Cuba)
Van al dat stappen toch een hongertje gekregen en een lunchadresje zou welkom zijn. De keuze valt op Cubanena. Piepklein terras, ijverige jonge mensen alhoewel teleurgesteld als we besluiten een schotel te delen. Dat weten we goedgemaakt met onze bestelling voor een frappuccino. Het mag gezegd: dit was de heerlijkste ooit gedronken! Ze hebben er dan ook met z’n drieën aan gewerkt! We komen nog terug! (adres: 112, Calle Teniente Rey)
Langs nog meer kerken en kerkjes, langs het Parque Cristo en Plaza del Cristo met zijn gezellige drukte, lopen we straat in en straat uit om te arriveren in het hart van de hoofdstad.
≠ Parque Central. Een explosie van snoepkleuren, alle oldtimers van Havana in het uitstalraam, het ene iconische gebouw naast het andere, palmbomen en groen gras en een standbeeld, dat is in een paar woorden het Parque Central. Een rondje rond het parkachtige plein is als een inkijk in een openluchtmuseum.
Vier op een rij: bij deze monumentale gebouwen moet je echt even halt houden.
* El Capitolio of een uitvergrote kopie van het Witte Huis in Washington DC. De arrogant hoge koepel van het gigantische gebouw is tot ver in de buitenwijken van Havana te zien. Van de bouw in 1929 tot aan de revolutie van 1959 was dit de zetel van de Cubaanse regering. Na de revolutie werd het de ‘Academie van de Wetenschappen’ en sinds de renovatie dient het klassieke gebouw opnieuw als regeringszetel voor de 'Nationale Assemblee van de Volksmacht'. Een aantal zalen en vertrekken zijn open voor het publiek. Ideetje voor onze laatste dag in Havana!
!! Let op waar je foto’s neemt: er is bewaking en blijkbaar een onzichtbare lijn waar je niet voorbij mag !!
* El Gran Teatro de La Habana uit de 19e eeuw is een fabelachtig monument in art-nouveaustijl. Omhoog kijken is de boodschap want het gebouw is één en al versiering en stijlfiguren die liefdadigheid, opvoeding, muziek en theater voorstellen. Het 'Nationaal Ballet van Cuba' mag dit juweel van een cultureel centrum zijn vaste stek noemen.
* El Hotel Inglaterra is het oudste hotel van Havana en dateert uit 1875. Al staat het prachtige gebouw zusterlijk naast 2 dringend op te knappen panden, de neoklassieke gevel straalt nog steeds de charme uit van weleer. Hou je van een beetje glitter en glans, dan is dit the place to stay!
* El Palacio del Centro Asturiano, met de opmerkelijke torentjes, was tot 1954 het 'Nationale Museum voor Schone Kunsten'. Je vindt er Europese kunstwerken naast antieke collecties uit Azië, Egypte, Rome en Griekenland. Heel uitzonderlijk voor een Caribisch eiland!
Vergeet geen dag te zeggen tegen de held des vaderlands op zijn sokkel in het midden van het plein. Het standbeeld van José Martí (het zoveelste) kijkt al meer dan een eeuw uit over het Parque Central!
≠ Real Fábrica de Tabacos Partagás. Gezocht, verloren gelopen en eindelijk gevonden, de oudste en grootste sigarenfabriek van Cuba in een straatje achter het Capitolio. Niet in geel en rood zoals op de foto in de Cubagids maar herschilderd in zachte pastelkleuren. En gesloten en verhuisd naar ergens anders. Zeer jammer want nu missen we de rondleiding in de fabriek en in de school waar sigarenmakers werden opgeleid.
Vlakbij de gesloten sigarenfabriek ligt El Barrio Chino, de Chinese wijk van Havana. Weinig Chinees te zien met uitzondering van de hoge toegangspoort.
Ligt de buurt rond het Capitolio er gelikt en gestreken bij, in de straten daarachter maken we kennis met het andere Havana: het Havana van de arme wijken met bouwvallige huizen waar achter een schutting en onder een afdak nog wel mensen wonen, waar het afval hoog gestapeld op de stoep ligt, waar kippen in de goot hun dagelijkse kostje opscharrelen, waar de was vrolijk aan de waslijnen hangt te drogen en waar mensen in lange rijen voor een lege winkel de wacht houden in de hoop dat er wat geleverd wordt.
Om de namiddag af te sluiten: de zeldzame boekhandel die we tegenkomen, heeft vooral heel veel van Che en de revolutie maar waar zijn de hedendaagse Cubaanse schrijvers, waar zijn de tijdschriften en kranten??
Het heeft iets, dat wandelen zonder plan, dat lukraak ontdekken van het leven van elke dag in de straatjes achter en tussen de bezienswaardigheden. Het is duidelijk: het Havana van de ene dag lijkt in niets op het Havana van de andere dag! Of hoe deze stad je steeds op het verkeerde been zet en switcht van kleur naar charme naar vergane glorie!.
Avond: Havana vanaf het podium
Met grote verwachtingen vertrokken naar het avondevenement Legendarios del Guajirito Buena Vista Social Club …. en licht teleurgesteld teruggekomen. Verwacht geen sfeervolle theaterzaal met clubachtige uitstraling maar een grote ruimte vol toeristen, de ene tafel pal tegen de andere aan. Gelukkig maakt het enthousiasme en het showtalent van de zangers (sommigen al flink bejaard), muzikanten en dansers veel goed. De ene meezing-hit na de andere knalt de zaal in en wordt ijverig meegezongen. Vooral het overbekende ‘Guantanamera’ (***) kan op veel bijval rekenen en klinkt oorverdovend. Elk land krijgt als toemaatje zijn populairste lied te horen en een lange polonaise over de rode loper sluit de avond af.
Tip: skip het eten, dat is de prijs niet waard!
Adres: Legendarios del Guajirito Buena Vista Social Club, Zulueta 660, La Habana Vieja
(*) Sinds het handelsembargo van de US begin de jaren 60 is het bijna onmogelijk om nieuwe auto’s in te voeren, reden waarom de Chevrolets en Chryslers en Buicks uit de jaren 50 (letterlijk) met een hele trukendoos rijdend worden gehouden.
(**) Santería, wat vertaald heiligenverering betekent, is een combinatie van het rooms-katholicisme van de Spaanse kolonisten en de religie van de Yoruba, een volk uit West-Afrika, als slaven weggevoerd naar Cuba om op de suikerrietplantages te werken. Hun eigen rituelen en tradities waren ten strengste verboden dus zochten en vonden ze een manier om de traditionele Yoruba-goden veilig te vereren door simpelweg onder elke katholieke heilige een Yoruba-dubbelganger te stoppen. Deze mixreligie, die zelfs vandaag een belangrijk deel vormt van de Cubaanse cultuur, is een manier om heden en verleden met elkaar te verzoenen.
(***) Het lied Guantanamera is gebaseerd op 4 verschillende gedichten uit een dichtbundel van de vrijheidsstrijder José Martí. De eerste compositie dateert van de jaren 20 van vorige eeuw maar werd in 1958 aangepast aan de verzen van José Martí. In die uitvoering werd het nummer wereldberoemd en gezongen, geïnterpreteerd en vertaald door Jan en alleman.
Guantanamera (tekst Spaans/Nederlands)
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Yo soy un hombre sincero Ik ben een eerlijk man
De donde crece la palma Vanwaar de palmboom groeit
Yo soy un hombre sincero Ik ben een eerlijk man
De donde crece la palma Vanwaar de palmboom groeit
Y antes de morir yo quiero En alvorens te sterven, wil ik
Echar mis versos del alma De verzen van mijn ziel uitbrengen
Y antes de morir yo quiero En alvorens te sterven, wil ik
Echar mis versos del alma De verzen van mijn ziel uitbrengen
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
No me pongan en lo oscuro Plaats me niet in het donker
A morir como un traidor Om te sterven als een verrader
No me pongan en lo oscuro Plaats me niet in het donker
A morir como un traidor Om te sterven als een verrader
Yo soy bueno y como bueno Ik ben goed en als een goed man
Moriré de cara al sol Zal ik met mijn gezicht naar de zon sterven
Yo soy bueno y como bueno Ik ben goed en als een goed man
Moriré de cara al sol Zal ik met mijn gezicht naar de zon sterven
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Con los pobres de la tierra Met de armen van de aarde
Quiero yo mi suerte echar Wil ik mijn geluk beproeven
Con los pobres de la tierra Met de armen van de aarde
Quiero yo mi suerte echar Wil ik mijn geluk beproeven
E’ arroyo de la sierra De beek van het gebergte
Me complace más que el mar Bevalt me meer dan de zee
E’ arroyo de la sierra De beek van het gebergte
Me complace más que el mar Bevalt me meer dan de zee
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Tiene el leopardo su abrigo De luipaard heeft een schuilplaats
En su monte seco y pardo In zijn droge en grauwe berg
Tiene el leopardo su abrigo De luipaard heeft een schuilplaats
En su monte seco y pardo In zijn droge en grauwe berg
Yo tengo más que el leopardo Ik heb meer dan de luipaard
Porque tengo un buen amigo Omdat ik een goede vriend heb
Yo tengo más que el leopardo Ik heb meer dan de luipaard
Porque tengo un buen amigo Omdat ik een goede vriend heb
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Guantanamera Van Guantanamo
Guajira Guantanamera Boerin van Guantanamo
Reactie plaatsen
Reacties